داود امامی، کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی
پروژه GNAF نقشه و آدرس را به کدپستی لینک می‌کند . از این رو به راحتی می‌توان موقعیت جغرافیایی یک کدپستی را روی نقشه مشاهده کرد. براساس این طرح، موقعیت مکانی و اطلاعات نقشه‌ای برای همه آدرسهای دارای کدپستی لینک می‌شود و براین اساس می‌توان آدرس را به‌طور دقیق برای تمام نقاط ذکر کرد.
مفهوم فایل نشانی ملی مکان مرجع شده GNAF تا اواخر دهه ۱۹۹۰ توسط شرکت PSMA استرالیا و برخی دیگر از سازمانها در این کشور مطرح شد و توسعه یافت. هر نشانی که در GNAF ایجاد شده، بین چند نشانی همسان در برابر مجموعه داده مکانی مربوطه مقایسه می‌شود تا به این ترتیب یک قطعه ملکی، معابر یا موقعیت مکانی آن نقطه و وجود یا عدم وجودش صحت‌سنجی و راستی‌آزمایی شود و همچنین کیفیت نشانی آن سنجیده می‌شود.
این پروژه از اواخر سال ۹۵ در کشور کلید خورد. پروژه‌ای که از پروژه GNAF استرالیا نمونه‌برداری شده است. این پروژه با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی کدپستی پس از دریافت کدپستی، نقشه و آدرس را به کدپستی لینک می‌کند و به راحتی می‌توان موقعیت جغرافیایی یک کدپستی را روی نقشه مشاهده کرد. براساس این طرح، موقعیت مکانی و اطلاعات نقشه‌ای برای همه آدرسهای دارای کدپستی لینک می‌شود و براین اساس می‌توان آدرس را به‌طور دقیق برای تمام نقاط ذکر کرد.
از دهه ۷۰ پروژه کدپستی 10 رقمی در کشور راه‌اندازی و آغاز شده بود اما همه کدپستی‌ها و آدرس‌ها متنی بودند. اما در اینجا بحث صدور کدپستی نیست. بلکه اضافه کردن موقعیت جغرافیایی (طول و عرض جغرافیایی) و به عبارتی «لوکیشن‌دار» کردن مکان‌هایی است که دارای کدپستی هستند یا قرار است به آنها کدپستی اختصاص داده شود.
درخصوص کدپستی و آدرس برای صددرصد مناطق کشور کدپستی صادر شده و آدرس برای آنها ثبت شده است، اما بحث تعیین موقعیت مکانی و نقشه جغرافیایی و ژئوکدینگ صرفا برای ۶۰درصد از نقاط کشور اجرا شده است.
پروژه GNAF با این احساس نیاز که لازم است موقعیت مکانی و جغرافیایی نقاط دقیقا مشخص شود، از طریق نقشه‌هایی که در اختیار شهرداری‌ها و سازمان ثبت بود، شروع کرد. در ابتدا از جاهایی که نقشه قطعه‌بندی مکان‌های مختلف را داشتند، نقشه‌های تولیدی دریافت و با سختی بسیار فراوان نقشه مکان‌ها نهایی شد.
شرکت ملی پست درحال حاضر در ۵۱۰ تا ۵۲۰ شهر به‌طور میانگین ۷۰ تا ۹۰ درصد ژئوکدینگ را اجرا کرده است. در روستاها هم اطلاعات جغرافیایی و نقشه‌ای معابر و مکان‌هااز منابع مختلف جمع‌آوری و ژئوکدینگ هزار روستا انجام شده است. یعنی در این شهرها و روستاها موقعیت مکانی به کدپستی‌ها و آدرس‌ها اضافه شده است.
شاید بد نباشد بدانیم چه اطلاعاتی در فیلدهای شرکت ملی پست جمع‌آوری می‌شود؟ به لحاظ قانونی، در فیلد اطلاعاتی ابتدا کدپستی و اقلام نشانی ذکر می شود. کاربری ساختمان و اینکه ساختمان مسکونی، تجاری یا اداری، انبار و… است، اطلاعات دیگری هستند که ثبت می شود. حتی اگر ساختمان (مسکونی و…) خالی از سکنه باشد، اطلاعات آن در قالب خالی از سکنه ذکر می‌شود. کارگاه باشد یا هر کاربری غیر از مسکونی هم باشد، نام مکان ذکر می شود.
کاربردهای GNAF هم بسیار متنوع و جالب توجه است. آیا می دانید در همین موضوع کرونا شرکت ملی پست همکاری‌های زیادی با ستاد کرونا داشته است؟ ارائه مشخصات مکان‌هایی که مردم رفت‌وآمد زیادی دارند مثل متروها، بیمارستان‌ها و مکان‌های عمومی و پرتردد اولین اطلاعاتی بود که در اختیار این ستاد قرار داده شد تا مشخص شود رفت‌وآمد در کجا بیشتر و محدوده قرمز یا نارنجی کدام مکان هاست.
براساس همین کدهای پستی مکان‌های پرتردد شناسایی شد یا اینکه افرادی که فوت شدند، بر اساس آدرس‌ها و کدملی دقیقا مشخص بود که این افراد کجای شهر، روستا یا کجای کشور واقع شده‌اند. حتی مبتلایان را به‌راحتی می‌توانستند روی نقشه مشخص و براساس این اطلاعات، برنامه‌ریزی‌ها و محدودیت‌ها را اعمال نمایند.
مورد دیگری که در خصوص کاربری GNAF می توان به آن اشاره کرد حوادث طبیعی چون سیل و زلزله است. دراین مواقع سیستم GNAF می‌تواند به کمک دولت و نهادهای ارائه‌دهنده خدمات بیاید. برای مثال در سیل و زلزله و هر مخاطرات غیرطبیعی، اگر نقشه تخریب ساختمان‌ها در اختیار شرکت ملی پست گذاشته شود، به‌راحتی می‌توان اعلام کرد چند نفر در آن ساختمان‌ها و محدوده زندگی می‌کردند و چقدر باید دولت به آنها خدمات بدهد.
موضوع دیگر بحث شناسایی خانه‌های خالی و شناسایی موجودی مسکن کشور و ثبت نام مسکن در سامانه املاک و اسکان است. با توجه به اینکه کدپستی هر مکان به خود آن مکان اختصاص دارد و امکان مشابهت کدپستی نیست، این اطلاعات کمک زیادی به شناسایی خانه‌های کشور خواهد کرد.
همانطور که می دانیم براساس قانون مالیات بر خانه‌های خالی همه نهادها و دستگاه‌ها ملزم شده‌اند، برای ارائه خدمات به مردم، اطلاعات دقیق خود را ثبت کنند. این اطلاعات درنهایت به سامانه املاک و اسکان ارائه می‌شود. از این منظر، سامانه املاک و اسکان می‌تواند تحول‌آفرین باشد. کمک شرکت ملی پست به طرح سامانه املاک و اسکان از این منظر دارای اهمیت است که علاوه‌بر عدم مشابهت کدپستی، بسیاری از اطلاعات می‌تواند کار شناسایی و صحت‌سنجی اطلاعات ثبت‌شده را آسان‌تر کند.
«جی نف» یک پایگاه داده اطلاعاتی است و آدرس تمام ساختمان‌ها و واحدهای مکانی موجود در شهرها و روستاهای کشور را «استانداردسازی» و «ژئوکد» می‌کند.
«استاندارد سازی» یعنی اینکه یک آدرس تنها از یک مسیر شناخته می‌شود و امکان مشابه سازی و سوء‌استفاده از بین می‌رود و همچنین صحت سنجی و راستی آزمایی می‌گردد. علاوه بر این، اطلاعات محل مثل مختصات کوچه، بن بست، مقدار جمعیت کوچه، شعب برق و گاز و سایر اطلاعات را می‌توان از این کد آدرس به دست آورد و در مواقع اضطراری استفاده کرد.
«ژئوکد» هم به این معنی است که آدرس های استاندارد شده به همراه مختصات مرتبط به عنوان یک داده روی نقشه قرار می گیرد تا امکان گزارش گیری از اطلاعات مختلف روی نقشه فراهم شود.
به عنوان مثال براساس این داده‌ها می‌توان فهمید مشتریان یک بانک یا یک مرکز خرید بیشتر در چه موقعیتی هستند و بیشترین خدمات درخواستی آنها چیست تا براساس آن بهترین خدمات را با صرف انرژی کمتر ارایه داد. یا در یک محله حادثه‌ای رخ می‌دهد و با استفاده از پایگاه داده جی نف می‌توان فهمید که چند ساختمان، چند واحد مسکونی، چه مقدار جمعیت و … در آنجا وجود دارد و براساس آن خدمات امدادی انجام خواهد شد.
*مهمترین کاربردها:
بهبود تجارت- بسیاری از کسب و کارها برای ارتباط با تامین کنندگان، مشتریان و سایر کسب و کارها بر روی پایگاه داده‌های آدرس تکیه می کنند. کاربردهای GNAF در کسب و کار شامل تایید آدرس، کاهش دوباره کاری و شناسایی مسیرهای مناسب تر برای تحویل خدمات و کالاهاست.
جلوگیری از جرم و جنایت – GNAF به سازمانها این امکان را می دهد تا به کمک بررسی صحت آدرسهای ارائه شده توسط مراجعین، از تقلب هویت و یا اعلام و درج آدرسهای جعلی جلوگیری نمایند.
پاسخهای اورژانسی- پاسخ سریع به حادثه، بستگی به دانستن دقیق آدرس و مختصات و مشخصات محدوده آن دارد.
ناوبری- GNAF در تعداد فزاینده‌ای از وب سایتها، تلفنهای همراه و محصولات ناوبری شخصی به منظور تعیین دقیق آدرسهای مورد استفاده قرار گرفته است. این هوشمندی مکانی، امکان اتصال بین خدمات دیگر مانند برنامه ریزی سفر و تامین اطلاعات نقاط توریستی و مورد توجه را فراهم می نماید.
ارتقاء سیاستگذاری- GNAF به سازمانهای دولتی و همچنین نهادهای برنامه‌ریز و تصمیم‌گیرنده این امکان را می دهد تا تجزیه و تحلیل دقیقتری از وضعیت اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی به انجام رسانند.
اکنون 60 میلیون آدرس کد شده در سراسر کشور وجود دارد که روی پایگاه داده جی نف قرار گرفته است و شش سازمان همکار برای تهیه لایه‌های مختلف اطلاعاتی نقشه کشور در این پروژه نقش آفرینی می‌کنند.
بنیاد مسکن در بخش روستایی، سازمان نقشه‌برداری در تهیه نقشه نقاط مرکزی، سازمان جغرافیایی ارتش در تهیه نقشه نقاط مرزی کشور، وزارت کشور در تهیه مرزهای شهری و استانی، وزارت راه و شهرسازی در تهیه نقشه مربوط به جاده‌های بین‌شهری و شهرداری هم در تهیه لایه معابر، محلات، نام‌گذاری معابر و پلاک‌گذاری ساختمان‌ها همکاری می‌کنند و مردم از طریق سایت https://gnaf.post.ir می‌توانند آدرس خودشان را در آن جستجو و اطلاعات کدپستی را دریافت کنند.
